(UNEDITED)
ESTRATT
MINN SEDUTA 065 LI SARET FIT-22 TA’ OTTUBRU, 2013
ORDNIJIET
TAL-ĠURNATA
ABBOZZ
TA’ LIĠI
DWAR
L-UNJONIJIET ĊIVILI
CIVIL
UNIONS BILL
MR
SPEAKER:
Rimarki? Il-Ministru Helena Dalli.
ONOR.
HELENA DALLI (Ministru għad-Djalogu Soċjali, Affarijiet
tal-Konsumatur u Libertajiet Ċivili):
Sur President, nipproponi t-Tieni Qari tal-Abbozz ta’ Liġi dwar
l-Unjonijiet Ċivili.
ONOR.
RODERICK GALDES:
Nissekonda.
MR
SPEAKER:
Rimarki? Il-Ministru Helena Dalli.
ONOR.
HELENA DALLI:
Sur President, illum huwa jum importanti ħafna għalija. Jien
ferħana ħafna u kburija li qiegħda nwassal dan l-Abbozz ta’ Liġi
f’din il-Kamra. Nispera li jkollna dibattitu twil kemm trid
l-Oppożizzjoni, żgur m’għandniex għaġla kif kien qed jingħad
barra. Aħna nixtiequ li kull min irid jieħu sehem f’dan
id-dibattitu, nieħdu pjaċir li jkun hawn interess f’dan il-qasam
li, minkejja li qegħdin nitkellmu fuq minoranza, nuru kemm aħna
nazzjon kbir aktar ma jkun hemm minna li jagħtu kas l-interessi ta’
din il-minoranza. Fid-demokrazija ħafna drabi nisimgħu ħafna
diskors fuq il-maġġoranza, xi kultant nispiċċaw li nkunu tiranija
tal-maġġoranza. Huwa importanti li nħarsu bis-serjetà lejn
id-drittijiet ta’ nies li forsi m’għandhomx vuċi daqsna, forsi
m’għandhomx rappreżentanza, u nuru kemm aħna kbar fil-ħsieb
tagħna, fil-qalb tagħna, fil-moħħ tagħna meta nagħtu kas nies
li qegħdin f’minoranza.
Nixtieq
nibda biex nirringrazzja lill-Kunsill Konsultattiv għax-xogħol li
għamel għal dan l-abbozz ta’ liġi u għall-paċenzja li ħadu
biex illum wara seba’ xhur ta’ Gvern Laburista wasalna biex
nippreżentaw dan l-Abbozz ta’ Liġi. Aħna nemmnu li l-bnedmin
kollha huma mwelldin ħielsa u l-bnedmin kollha huma mwelldin indaqs,
ħielsa u ndaqs mhux biss fid-dinjità, iżda wkoll fid-drittijiet.
Kull bniedem għandu d-drittijiet tiegħu u dan mhux għax
jingħatawlu mingħand xi ħadd bħala xi opra ta’ karità jew bi
ħniena, iżda kull bniedem għandu d-drittijiet għax jitwieled
bniedem. Id-drittijiet huma tagħna lkoll sa mit-twelid u huma
d-drittijiet indaqs li jagħtuna d-dinjità indaqs tagħna. Minkejja
dan, diversi gvernijiet u awtoritajiet matul iż-żmien bnew ħitan u
neħħew il-libertà ta’ gruppi ta’ individwi, speċjalment għax
kienu jqisu lil dawk l-individwi differenti jew aktar dgħajfa minn
oħrajn. Bħalikieku għax titwieled ta’ ġeneru partikolari jew
b’abbiltajiet differenti jew għax titwieled f’ċertu razza u
b’ċertu kulur ta’ ġilda, mhux bħal tal-maġġoranza, jew
inkella għax titwieled b’orjentazzjoni sesswali li kien hemm min
ma kienx jifhimha, jew b’identità tal-ġeneru differenti
mill-apparenza tiegħek, jew għax f’ħajtek għażilt fehmiet
reliġjużi u politiċi jew in-nuqqas tagħhom, ifisser li inti
twelidt inqas jew aktar minn ħaddieħor.
Hawn
forsi min jistaqsi lin-nies f’minoranzi: Imma għax intom
differenti, kif tippretendu li jkollkom id-drittijiet
bħall-maġġoranza? Hawn min iħares lejn nies differenti bħala
nies difettużi u kien hawn min irrefera għal nies omosesswali bħala
difettużi. Meta konna tfal kienu jibagħtuna d-dutrina fejn kienu
jgħallmuna li aħna kollha mwelldin xbiha t’Alla, imma m’aħniex
trattati lkoll bħala xbiha t’Alla. Kieku veru nħarsu lejn kulħadd
bħala xbieha ta’ Alla ma nagħmlux differenza, ma nagħmlux
diskriminazzjoni.
Sur
President, ix-xogħol ta’ kull politiku f’demokrazija hu li
jissalvagwarda d-drittijiet u d-dinjità ta’ kull persuna, xogħolna
hu li nwaqqgħu l-ħitan tal-preġudizzji, li nwaqqgħu l-ħitan li
jostakolaw l-aċċess għad-drittijiet ta’ xi wħud, xogħolna hu
li nwaqqgħu l-ħitan li bnew ta’ qabilna, li jnaqqsu d-dinjità
ta’ wħud minna fis-soċjetà tagħna. Illum se nibdew
id-diskussjoni fil-Parlament fuq din il-liġi li qegħdin inressqu
fl-ewwel sena tagħna, liġi li għalina mhijiex kwestjoni ta’
drittijiet għall-persuni gay,
imma hi kwestjoni ta’ drittijiet tal-bniedem. Dan għaliex
id-drittijiet ta’ persuna LGBTI huma drittijiet tal-bniedem u
d-drittijiet tal-bniedem huma wkoll drittijiet ta’ persuni LGBTI.
Aħna rridu naraw li kull persuna fis-soċjetà tagħna jkollha
d-drittijiet bħal kull persuna umana, l-istess aċċess għal dawn
l-opportunitajiet - għax mhux biżżejjed li ngħidu equal
opportunities
imma jrid ikun hemm l-aċċess għalihom dawk l-opportunitajiet -
l-istess libertajiet u l-istess dinjità.
Aħna
lkoll bnedmin u minn hemmhekk għandna nibdew, mhux dak għax “hekk”
u dik għax “hekk”, aħna kollha bniedmin. Aħna Gvern li huwa
ffurmat minn moviment madwar il-Partit Laburista; partit li jemmen
fil-progress u fil-libertà, partit li jemmen f’soċjetà ħielsa;
partit li jemmen f’soċjetà li tiċċelebra d-diversità, li
jagħraf l-iżvilupp u r-realtaijiet soċjali ta’ madwarna; partit
li jifhem il-bżonn ta’ separazzjoni bejn l-Istat u kwalunkwe
reliġjon; partit li jgħożż l-identità tagħna l-Maltin mingħajr
ma niddiskriminaw; partit li jassigura l-ugwaljanza u r-rispett lejn
il-minoranzi u li fuq kollox iħares id-drittijiet u l-libertajiet
fundamentali tal-bniedem.
Sur
President, il-Gvern imexxi mill-Prim Ministru Joseph Muscat jemmen li
wasal iż-żmien u l-ħtieġa għat-tisħiħ tal-libertajiet ċivili
f’pajjiżna u qegħdin fuq quddiem nett biex nimplimentaw u
nilleġiżlaw favur aktar drittijiet u libertajiet. Aħna min aħna,
Sur President, biex nindaħlu fl-għażliet konxji u ħielsa
tal-individwi? Għalina dan il-Gvern ma tagħmilx differenza int min
int, x’temmen, kif tidher u ma’ min trid tqatta’ ħajtek għax
nemmnu li huwa f’soċjetà ħielsa biss li kull bniedem, kif
jixraqlu, jista’ jisboq l-aspirazzjonijiet tagħha u tiegħu.
Pajjiżna jkun qed jilħaq il-potenzjal massimu tiegħu meta jagħti
kull opportunità, kull libertà u kull dritt lil kull persuna li
tgħix f’dan il-pajjiż. Dan hu l-pajjiż li aħna rridu ngħixu
fih, pajjiż li ma jagħmilx differenza bejn persuna u oħra, pajjiż
li fih kulħadd ikollu l-opportunità li f’ħajtu jilħaq il-miri
personali, ekonomiċi u soċjali tiegħu. Dawn huma l-ideali
tagħna.
Sur
President, l-omosesswalità mhix xi realtà ġdida fis-soċjetà
tagħna, kuntrarju għal dak li kien irrapportat li qal ilbieraħ
il-Kap tal-Oppożizzjoni. Jekk irrapportawh ħażin imur jgħidilhom,
imma fil-ġurnal “In-Nazzjon” ġie rrapportat li l-Kap tal-PN
Simon Bususttil qal li din hija realtà ġdida. Nispera li ħadu
żball fil-ġurnal “In-Nazzjon” għax jien ċerta li l-Kap
tal-Oppożizzjoni jaf li l-omosesswalità kienet minn dejjem. M’hemm
xejn ġdid f’dan il-qasam. Din hi n-natura, però kien hawn min
ipprefera li kieku din is-sezzjoni ta’ ċittadini Maltin tibqa’
inviżibbli. Dan qed ngħidu għax, apparti l-esperjenzi li nisimgħu
ta’ kuljum min-nies li jgħaddu minn esperjenzi orribbli, ngħid
jien, meta tisma’ mingħandhom stess dak li jgħaddu minnu, hemm
anke studji xjentifiċi li juru dan. L-aħħar wieħed li nista’
nirreferi għalih jien huwa dak li sar mill-aġenzija għad-drittijiet
fundamentali, il-FRA. Kellhom ’il fuq minn 93,000 respondent
madwar l-Ewropa kollha u dan juri kemm is-soċjetà tagħna mhijiex
inklużiva.
Jien
se niffoka fuq il-parti tas-survey
li titkellem fuq Malta. Pereżempju, dan jgħid li 62% tal-istudenti
LGBTI f’Malta bejn l-2011 u l-2012 ħbew l-orjentazzjoni sesswali
tagħhom. Għalina mhux aċċettabbli li jkollok min jippreferi
jibqa’ magħluq fih innifsu għax jibża li s-soċjetà tagħna
mhux se taċċettah. F’pajjiżna 51% ta’ persuni LGBTI jgħidu
li ġew diskriminati jew harassed minħabba l-orjentazzjoni sesswali
tagħhom. U dan bejn l-2011 u 2012. Għalina ukoll mhux
aċċettabbli li jkollok żgħażagħ li jtemmu ħajjithom għaliex
iħossuhom li qed jgħixu f’soċjetà li tħares lejhom, lanqas
biss tħares lejhom, tipprova taħbihom u tgħid li ma jeżistux.
F’dan il-pajjiż, Sur President, 28% tas-suwiċidji jsiru minn
żgħażagħ LGBTI u naturalment mhemmx għalfejn ngħid jien li dan
mhuwiex aċċettabbli. Mhuwiex aċċettabbli wkoll li 92%
taż-żgħażagħ LGBTI Maltin huma bullied
fl-iskejjel. Għad hemm ħafna x’isir f’dan il-qasam.
Pereżempju l-Ġermanja se tkun qegħda tressaq liġi biex ineħħu
d-diskriminazzjoni fuq persuni intersex. Għandi kwotazzjoni minn
....... li qed tgħid: a step towards ending intersex
disrimination. Ara kemm għad fadlilna biex naħdmu aħna, kemm għad
hemm oqsma li rridu nindirizzaw. Dawn huma realtajiet, jistgħu
jkunu ta’ tfal tagħna, ta’ ħutna li hawn min lanqas biss jafu
li jeżistu. Il-Ġermanja se tkun qed tressaq liġi hailed
as a sign of the times by some at the end of western civilisation by
others, a German law introducing an indeterminate gender option on
birth certificates has sparked a wave of media interest, ovvjament.
But the change is only a small victory in the fight for intersex
recognition.
Hawnhekk għadna lanqas bdejna u qegħdin naraw pajjiż viċin
tagħna l-Ġermanja li se jkun qed iressaq liġi biex fuq
iċ-ċertifikat tat-twelid ikun hemm indeterminate sex fil-każ ta’
nies li huma intersex. Vera li għadna lura f’dan l-qasam u
għalhekk għedt li hemm ħafna u ħafna x’nagħmlu f’dan
is-settur tal-LGBTI però min-naħa l-oħra kuntenta li qegħdin
nagħmlu passi ‘l quddiem ukoll.
Pereżempju,
l-International lesbian and gay association, ILGA, ddeċiedet li
l-intersex forum li kien ser isir f’New Zealand ser isir
f’pajjiżna. Jien onorata li se nkun qegħdin nospita lil dawn
il-pajjiżi minn madwar id-dinja f’pajjiżna li ser jitkellmu fuq
diffikultajiet u problemi u x’hemm bżonn isir għal nies li huma
intersex. Għalina wkoll mhux aċċettabbli li tfal transgender ma
jsibux l-għajnuna mill-liġi tagħna. Għalina mhux aċċettabbli
l-Kap tal-Oppożizzjoni joqgħod jisfratta d-deputati.
Għandna
każijiet ta’ tfal transgender
fl-iskejjel tagħna u din hija realtà tassew ta’ qsim il-qalb meta
affarijiet għal tfal oħra jiġu normali trid toqgħod tmur
d-Dipartiment tal-Edukazzjoni anke biex niddeċiedu liema bathroom
se jużaw dawn it-tfal. Immaġina dawk il-ġenituri ta’ dawn
it-tfal li jridu jgħaddu minn affarijiet li ċertu nies lanqas biss
jgħaddulhom minn moħħhom. U nifhimha din, għax jekk ma tkunx taf
bihom l-affarijiet mela qed nitkellmu intersex, transgender, dawn
kollha nies li twieldu hekk, m’għamlux xi ħaġa differenti minna
dawn biex twieldu kif twieldu. U għalhekk aħna rridu naraw li
l-ħajja tagħhom ma nkomplux nagħmluhielhom iktar diffiċli milli
diġà hi.
Meta
konna qegħdin naħdmu fuq il-kaz ta’ Joanne Cassar niftakar jien
ċemplitli omm ta’ tifel transgender tibki, qalti: sewwa qed
tagħmlu limortu l-European Court u ħriġtuha minn hemm u out of
port settlement u se tbiddlu l-liġi biex tista’ tiżżewweġ,
qaltli: però lit-tifel tiegħi ma naffordjax nagħmilhielu
r-reasignment
surgery
allura dan mhu se jkun hemm xejn għalih. U fil-fatt għedtilha: iva
sinjura se nkunu qegħdin naħdmu, diġà għandna abbozz tal-liġi
tal-identità tal-ġeneru fejn inti ma jkollokx għalfejn tagħmel
ir-reassignment
surgery biex
jgħidulek issa inti kont raġel u issa sirt mara, dak li fil-fatt
tħossok li inti imma tiddikjara inti l-ġeneru li tħossok inti fih.
Din mhijiex a
walk in the park,
mhijiex xi passiġġata, mhijiex xi ċajta li inti tkun mara trapped
ġo ġisem ta’ raġel, bil-ġenitali ta’ raġel imma moħħok ta’
mara u tħossok li inti mara. U għalhekk għandna din
il-leġislazzjoni li nitama li se nkunu qegħdin inressquha hawnhekk
dwar l-identità tal-ġeneru. U din il-mara kienet każ, anke kieku
kien għaliha biss, imma mhux għaliha biss. Qaltli aħna
għaddejjin minn passjoni għax ma jistax, imbagħad jilbes ta’
mara l-identity card ta’ raġel, jitkellem ta’ mara, għaliex
mhemmx xi ħaġa li tagħtih l-identità tiegħu legalment ta’
mara, uffiċjalment jiġi rikonoxxut bħala mara, jekk aħna
m’għandniex il-flus biex nagħmlulu l-operazzjoni. Dawn huma
kollha realtajiet, Sur President, u għalhekk għedt jalla jkollna
t-80 siegħa jew kemm aħna allokati kollha biex nitkellmu fuq dawn
ir-realtajiet għax jien nixtieq li anke barra t-triq ikun hemm
id-diskussjoni ħalli min għandu dawn il-problemi mhux jistħi jew
jaħbihom, m’għandkomx min xiex tistħu, intom m’għamiltu xejn
biex it-tfal tagħkom jew ħutkom għandhom dawn ir-realtajiet.
Għandna nkunu soċjetà miftuħa li nitkellmu fuqhom dawn
l-affarijiet.
Għalina
ukoll mhux aċċettabbli li jkollok individwi li jispiċċa bla
xogħol minħabba l-orjentazzjoni sesswali tagħhom. U hawn, Sur
President, ħafna min għandu x’iwieġeb. Hemm min bl-iskuża
tal-life
style
ta’ persuna u uħud min-naħa ta’ faċċata jafu x’qed ngħid
li ċaħdu impjiegi lin-nies LGBTI għax qalulhom il-life
style
tagħkom ma jaqbilx max-xogħol li se tkun qed tagħmel u dan kien
xogħol ġo uffiċċju. Jiġifieri ma nafx kif daħal fl-istorja.
Din waħda mill-eżempji li naf, kienet l-ewwel persuna li ġiet
tgħajjarni għax se nressaq dan l-abbozz ta’ liġi f’din
il-Kamra.
F’Malta
22% tal-persuni LGBTI jgħidu li ġew diskriminati fuq il-post
tax-xogħol. Qegħdin it-tmien pajjiżi fl-Unjoni Ewropea kollha
fejn tidħol diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Jiġifieri
minkejja li nagħmlu l-liġijiet, dak li dejjem ngħidu li
l-importanti hija li teduka, li tbiddel il-kultura, li n-nies jifhmu
dak li qegħdin ngħidu. Liġi tiġi hawn u tagħmilha imma
fir-realtà qegħdin naraw f’dan is-survey li qegħdin fil-post
numru 8 fejn tidħol diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol. Issa
nafu li l-liġi tgħid li ma tistax tiddiskrimina fuq il-post
tax-xogħol minħabba orjentazzjoni sesswali. Però r-realtà hija
li ssir d-diskriminazzjoni.
Mhux
aċċettabbli wkoll li dawn l-individwi jħarsu lejn il-ġejjieni
mingħajr l-opportunitajiet li individwi oħra għandhom. 35% ta’
persuni LGBTI jħossuhom li ġew ddiskriminati fis-sena li saret
is-survey bejn 2011 u 2012, materji anke mhux relatati max-xogħol.
Qegħdin mbagħad fis-seba’ post mill-pajjizi tal-Unjoni Ewropea
bl-aktar ammont t’a nies li ġew diskriminati minħabba
orjentazzjoni sesswali tagħhom. Fis-seba’ post, jiġifieri
għandna ħafna x’naqdfu biex nbiddlu din is-soċjetà u nedukaw
din is-soċjetà fuq din il-materja. Mhux aċċettabbli wkoll li
numru minn dawn l-individwi telqu minn Malta biex jgħixu l-ħajja
bid-dinjità li tixraq lil kull persuna. Mhux aċċettabbli wkoll
li jkollok kopja tal-istess sess li ma tistax tibbenefika bħalma
jibbenefikaw kopji oħra minn għajnuna pereżempju li jagħti
l-Gvern, jekk ikollok bżonnha. Jew li jkollok kopja tal-istess sess
li meta jixtru d-dar jew l-appartament tagħhom ma jistgħux jieħdu
loan bħal kull kopja oħra. Mhux aċċettabbli kopja tal-istess
sess jiġu diskriminati fl-assikurazzjoni tal-karozzi jew tad-djar
tagħhom. Imma dawn huma r-realtajiet. Mhux aċċettabbli li
jkollok persuna li għexet ħajjitha kollha mal-partner mbagħad jekk
jiġri xi accident u dan il-partner jidħol l-isptar għall-kura, lil
din il-persuna ma jirrikonoxxuhiex u jgħidulha: inti m’inti ħadd,
m’għandekx dritt, ma nistax nagħtik informazzjoni fuq is-sieħeb
jew is-sieħba tiegħek.
Mhux
aċċettabbli wkoll li t-tfal ta’ kopja tal-istess sess li jgħixu
fostna jħossuhom skomdi fl-iskejjel fejn imorru u għalhekk il-bżonn
ta’ edukazzjoni. Mhux aċċettabbli wkoll li t-tfal ta’ kopja
tal-istess sess jkollhom ġenitur wieħed biss rikonoxxut, it-tfal
kollha għandhom ikollhom dritt li jgħixu fil-familja tagħhom u li
jkollhom id-drittijiet tagħhom kollha rrispetati. Kif diġà
għedt mhux se nbiddlu dan kollu bil-liġi li qegħdin nippreżentaw
għax irridu naħdmu ħafna u ħafna biex inbiddlu l-atteġjament,
il-kultura, l-impenn tagħna li nifhmu dawn ir-realtajiet, li nagħtu
kas, li nkunu vera a
caring society,
li vera nkunu soċjetà solidali mal-minoranza.
Ilna
għal dawn l-aħħar snin, Sur President, nitkellmu dwar l-importanza
tat-tisħiħ tad-drittijiet ċivili f’pajjiżna u għal bosta drabi
meta konna għadna fl-Oppożizzjoni offrejna l-koperazzjoni tagħna
mal-Gvern preċedenti għaliex nemmnu li fejn jidħlu drittijiet
tal-bniedem m’għandux ikun hemm logħob politiku partiġjan.
Però minkejja dan li offrejna din il-koperazzjoni tagħna ma tantx
sibna koperazzjoni min-naħa tal-Gvern dak iż-żmien. Però xorta
ħriġna għonqna u bdejna naħdmu biex insaħħu u ndaħħlu iktar
drittijiet u libertajiet ċivili f’pajjiżna. Bdejna billi tajna
l-appoġġ għall-ħidma tal-kampanja favur id-dħul tal-liġi
tad-divorzju f’pajjiżna, liġi mhi xejn ħlief għodda biex tagħti
d-dritt taż-żwieġ lil ħafna familji li ma kenux rikonoxxuti
speċjalment għax kellhom żwieġ preċedenti li falla u dak
iż-żmien kienu jbeżżgħuna, kienu jgħidulna li se nkunu qegħdin
inkissru s-soċjetà tagħna, anke beżżgħuna bl-infern u baqgħu
sakemm morna għar-referendum fejn il-poplu Malti u Għawdxi ta
messaġġ ċar u xorta ħafna minnhom baqgħu sakemm ivvutaw kontra
fil-Parlament, kontra r-rieda tal-poplu Malti, kontra xi ħaġa li
vvutat għaliha l-maġġoranza, allavolja dan
kien dritt tal-minoranza.
Għalhekk jien ma tantx naqbel ma’ każijiet fejn għandek
drittijiet ta’ minoranza u anke d-divorzju kien dritt ta’
minoranza li tiddeċiedi l-maġġoranza. Għax kieku l-maġġoranza
qalet le, din il-minoranza xorta kienet se tibqa’ tbati. Allura
l-maġġoranza m’għandhiex tiddeċiedi fuq id-drittijiet
tal-minoranza. Però f’pajjiżna mxejna pass ieħor ‘il quddiem
u ħadt pjaċir nara l-maġġoranza tivvota għad-dritt ta’
minoranza.
Ħdimna
internament fil-partit tagħna biex nagħtu sinjal ċar li aħna
partit li nemmnu li kulħadd għandu jkollu l-istess opportunitajiet
u aċċess għal dawn l-opportunitajiet. Għamilna l-istess kif
dħalna fil-gvern, ridna u bdejna naħdmu sa mill-ewwel ġurnata
tagħna biex indaħħlu fil-kostituzzjoni li ma jistax ikun hemm
diskriminazzjoni abbażi ta’ orjentazzjoni sesswali u identità
tal-ġeneru, bħala tnejn mill-bażijiet li fuqhom ma tistax issir
diskriminazzjoni. Fl-ewwel ġranet tiegħi bħala Ministru
għal-libertajiet ċivili, hekk kif ftit xhur wara kien tħabbar li
Dr Franco Debono se jkollu f’idejh r-responsabbiltà tar-riforma
kostituzzjonali ta’ pajjiżna, jien kont waħda mill-ewwel Ministri
li mort inkellmu biex ngħidlu li hemm bżonn li ndaħħlu li
l-orjentazzjoni sesswali u l-identità tal-ġeneru fil-Kostituzzjoni.
Għaldaqstant nieħu gost ħafna nara li l-Oppożizjoni li mhux
biss qegħda taqbel ma’ dan imma li ressqet hija wkoll private
members bill
l-Onor. Buttigieg biex din l-emenda tidħol minnufih. Hija xi ħaġa
tajba li ż-żewġ naħat tal-Kamra jaħdmu u jaqblu biex kull
individwu f’pajjiżna jkollu l-istess drittijiet u l-istess
opportunitajiet. Aħna rridu li jkun hemm dan il-qbil bejnietna, la
aħna fhimna li biex Dr Franco Debono ilesti mix-xogħol tiegħu
f’dak li jrid isir f’bidliet għall-kostituzzjoni, dan se jieħu
ż-żmien u aħna bil-kontra tal-Gvern Nazzjonalista ta’ qabel li
private
member’s bill
fuq identità tal-ġeneru ħalliha kważi tlett xhur fuq l-ixkaffa,
aħna rraġunajna li jekk inressqu dan il-private
member’s bill
minnufih, din il-bidla fil-Kostituzzjoni se tidħol qabel ma jidħlu
l-bidliet l-oħra fejn aħna konna se ndaħħlu din flimkien ma’
pakkett sħiħ. Allura għax verament aħna jinteressana li nagħmlu
progress u nagħmlu progress kemm jista’ malajr f’dan il-qasam,
għedna ma noqogħdux nistennew li jkollna dan il-pakkett, la issa
hemm il-private
member’s bill
ma nħalluhx jiġbor it-trab, bħalma ġabar it-trab l-private’s
member’s billi tal-Onor. Evarist Bartolo fuq l-identità tal-ġeneru
u se nkunu qegħdin niddiskutuh għada. Dan juri, Sur President,
kemm aħna differenti min-naħa l-oħra ta’ din il-Kamra u
mozzjonijiet nilqgħuhom b’sodisfazzjon u intellgħuhom
għad-diskussjoni u kif semmejt diġà għada se nkunu qegħdin
inressqu .... Għalkemm s’issa din l-emenda titkellem fuq
orjentazzjoni sesswali biss, jien se nkunu qed inresaq emenda għal
din ħalli tidħol ukoll l-identità tal-ġeneru. Nispera, Sur
President, li l-Oppożizzjoni tabqel ukoll li mhux tidħol kif inhi
fuq il-bill bħalissa, orjentazzjoni sesswali biss imma tidħol ukoll
l-identità tal-ġeneru.
Semmejt
diġà kif tlett snin kellna dan il-private
member’s bill
dwar l-identità tal-ġeneru li kien ukoll miktub minn Dr Neil
Falzon, l-istess persuna li flimkien mal-kunsill konsultattiv abbozza
din il-liġi li qegħdin niddiskutu hawnhekk. Dr Neil Falzon ukoll
kien abbozza l-liġi li tagħti drittijiet lill-persuni transgender.
Imma sfortunatament minkejja li ilha mitkuba, fil-fatt erġajna
rajniha, erġajna ressaqniha fil-kunsill konsultattiv, rajniha u issa
lesta biex tersaq f’dan il-Parlament nittama ma ndumux.
Irrid
ngħidha din, jien niskanta fejn filwaqt li konna ċari li fuq
il-kunsill konsultattiv hemm għaqdiet ċivili li jaħdmu fuq issues
LGBTI, l-partit Nazzjonalista meta ħadu l-pożizzjoni li ħadu xi
żmien wara l-elezzjoni, qalu: imma lilna ma poġġejtunix .... Mela
jekk inti kellek il-poter li tagħmel xi ħaġa, li tbiddel
l-affarijiet, meta kontu fil-Gvern u stajtu ressaqtu l-liġi
transgender konkretament stajtu tagħmlu xi ħaġa, għaliex ma
għamiltuhiex. Kif issa qegħdin tgħidu f’daqqa, għax ma
poġġejnikomx fuq il-kunsill konsultattiv LGBTI. Mhemmx partiti
politiċi hemmhekk, hemm AD LGBTI għax għandhom sezzjoni li taħdem
fuq issues LGBTI. Hemm LGBTI labour għax jaħdmu fuq issues
tal-labour. Issa meta jkun hemm LGBTI PN, qed ngħidilhom minn
hawnhekk noffrulkom li jekk tridu tkunu fuq dan il-kunsill imma its
a bit rich
li meta kellkom l-poter politiku li ttellgħu liġi ta’ transgender
li kienet miktuba u lesta ma ressaqtuhiex, meta kellkom il-poter li
tagħmluha, m’għamiltu xejn. Bil-kliem tgħidu ħafna affarijiet
.... Ma poġġewnix fuq il-kunsill ... Le, hemmhekk mhemmx partiti
politiċi, hemmhekk hemm għaqdiet li jaħdmu fuq issues LGBTI
għalhekk mintomx qegħdin hemmhekk. Kif ikollkom dik, tkun miftuħa
għalikoml-kunsill konsultattiv.
Sur
President, u l-istess lil Joanne Cassar, għaddewha minn martirju.
Sur Presient, meta kellkom il-poter politiku li tista’ tagħmlu xi
ħaġa konkretament. Rebħet il-każ fil-qorti ta’ pajjiżna,
marret Constitutional Court, rebħitu wkoll, flok biddiltu l-liġi
biex tista’ tiżżewweġ din, appellajtu, bgħattuha tiġġerra ġo
Strasbourg, ġol-Qorti tad-Drittijiet Umani biex tieħu dak li hu
tagħha. U issa jgħidu ..... Intom x’għamiltu għalihom dawn?
Għaddejtuhom minn inferm. Joanne Cassar u l-bil l tat-transgender,
l-iktar riċenti qed nitkellem, bil-fatti, kellkom il-poter politiku
biex konkretament tagħmlu xi ħaġa għalihom dawn n-nies.
Għaddejtuhom minn infern, tilfet ix-xogħol, nefqet il-flus, lanqas
naf minn xiex m’għaddietx din. U rebħet il-każijiet hawn Malta.
Il-Gvern x’għamel? Flok biddil il-liġi ħalli tista’
tiżżewweġ, appela mil-liġi mill-ewwel sentenza u mbagħad appella
mis-sentenza tal-Qorti Kostituzzjonali . din hija r-realtà,
imbagħad jiġu jgħidu hwnhekk li mhux qegħdin fuq il-kunsill
konsultattiv. Mhemmx partiti hemmhekk għalhekk imxejna. Kieku
kellna nħarsu lejn il-politika hemmhekk ngħidlek li iktar hemm
nazzjonalisti fuq il-kunsill kunsultattiv, hemmhekk mhux bil-politika
qegħdin. Hemm qegħdin bil-materja tax-xogħol li qegħdin naħdmu
fuqha. U għalhekk kif semmejt konna aħna li waqqafna din il-kawża
ta’ Joanne Cassar fil-Qorti tad-Drittijiet tal-Bniedem u konna aħna
wkoll li lleġislajna d-dritt taż-żwieġ lill-persuni transgender,
fl-ewwel żmien ta’ din il-leġislatura billi emendajna l-Kodiċi
Ċivili. Jien ngħid li kienet tal-mistħija li nitrattaw
lin-nies b’dan il-mod quddiem il-Qorti, Joanne Cassar rebħet
il-kawża fil-Qorti Ċivili, rebħet il-kawża fil-Qorti
Kostituzzjonali u l-Gvern kull darba jappella sakemm din kellha tmur
tieħu raġun barra pajjiżha. U flok biddlu l-liġi ħallewha tmur
il-European
Court of Human Rights.
Għalhekk niskanta kif jiġu hawn issa għax mill-Oppożizzjoni,
mela kellek il-poter politiku li tgħinhom lil dawn in-nies, li
tressqilhom liġi ta’ transgender m’għamilt xejn u issa qed
tilmenta li mhux qiegħed fuq il-kunsill. Come
on, grow up.
Kellna nkunu aħna wkoll li ftit xhur .....
MR
SPEAKER:
Point
of order.
ONOR.
CLAUDETTE BUTTIGIEG:
Il-point
of order
li l-Ministru qegħda prattikament tattakka fuq affarijiet li wrew
rieda tajba u se tibqa’ sejra, wasalna fil-livell baxx li we
grow up ....
MR
SPEAKER:
Ministru qed titkellem is-Sejda. Mhu point of order xejn. Kompli.
ONOR.
HELENA DALLI:
Dan mhu point of order xejn, Sur President, u li qed ngħid jien qed
nitkellem fuq xi ħaġa li għadhom jgħiduha sal-bieraħ stess, li
huma mhumiex qegħdin jibku għax mhumiex fuq il-kunsill
konsultattiv, meta l-partiti politiċi mhux posthom fil-kunsill
konsultattiv jekk m’għandhomx a special branch li qed taħdem fuq
issues LGBTI. Dak hu l-point of order. Jien nagħmlu point of
order. U qed nagħti r-raġuni għalxiex dawn m’għandhomx
il-jedd li jitolbu li jkunu fuqu għax meta kellhom il-poter politiku
li jagħmlu xi ħaġa, m’għamluhiex. (Interruzzjonijiet)
MR
SPEAKER:
Order. Kompli indirizza lis-Sedja.
ONOR.
HELENA DALLI:
I l-liġi ħallewha tlett snin fuq l-ixkaffa u Joanne Cassar bagħtuha
l-European Court of Human Rights meta kellhom il-poter. Dik hi
r-realtà u hija relata mal-kunsill konsultattiv għax ma wrew l-ebda
ħeġġa li jagħmlu affarijiet għalihom dawn in-nies. Konna aħna
li ftit xhur ilu tlajna l-Olanda, the Hague, biex imbuttajna għax
konna mistiednin li nmorru nagħmlu hekk lill-Kummisjoni Ewropea li
tlesti t-triq ċara għall-ugwaljanza ta’ persuni LGBTI. U aħna
ta’ din in-naħa tal-Kamra qegħdin inressqu din il-liġi in line
ma’ dak li ntrabat li nagħmlu f’din il-laqgħa f’The Hague
għall-konsiderazzjoni ta’ dan il-Parlament. U se nkunu aħna li
f’dawn il-ħames snin se nkomplu niġu hawn nressqu liġijiet ta’
drittijiet ċivili ġodda f’dan il-pajjiż biex minn fost l-agħar
fl-Ewropa fid-drittijiet ta’ persuni LGBTI nippruvaw nsiru jekk
mhux l-aħjar imma naħdmu għal dak l-għan. Nifhem Sur President
li dan mhux suġġett faċli, nifhem u nirrispetta l-fehmiet ta’
min ma jaqbilx magħna iżda anke jekk ifisser li nistgħu ma nkunux
popolari ma’ kulħadd, nemmnu b’qalbna kollha fl-ugwaljanza u
fid-drittijiet tal-bniedem. Liema hi, Sur President, dik l-omm li
tiċħad lil binha jew lil bintha għax hi dik li hi jew għax hu dak
li hu. Dawn aħna kollha ulied ta’ dan il-pajjiż, tad-dinja
ngħid jien mhux tal-pajjiż u aħna fid-dmir li nagħtu dak kollu li
għandna lil ħutna u lil uliedna.
Sur
President, dan l-aħħar żmien smajt ukoll min daħħal il-Knisja
ukoll fin-nofs, xi ħaġa li m’għandhiex x’taqsam għax aħna
qegħdin nekwiparaw maż-żwieġ ċivili mhux maż-żwieġ
tal-Knisja. Ovvjament il-Knisja titkellem għandha kull dritt bħal
ħaddieħor li titkellem però aħna nekwiparaw naturalment maż-żwieġ
ċivili mhux maż-żwieġ fil-knisja. Però la qed isiru dawn
il-ħsejjes, there
are people who are making these noises,
ħassejt li għandi niġbed l-attenzjoni li m’għandniex nisimgħu
qanpiena waħda tal-knisja biss għax hemm bosta kurrenti oħra li
jitkellmu b’ċertu modi fuq dak li qegħdin ngħidu. Se nsemmiha,
nerġa’ ngħid l-Knisja ma tidħol xejn f’dan għax aħna qegħdin
nekwiparaw ma’ żwieġ ċivili mhux ma’ żwieġ tal-Knisja.
Però xi ħadd bgħattli x’qal Francis De bernando ta’ New Wales
Ministry. New Wales Ministry jgħidu building
bridges between the LGBTI community and the Catholic Church.
Dan ra x’għedt jiena fil-konferenza stampa li kelli l-ġimgħa
l-oħra u dan Mr De Bernando, ma nafx min hu jiena, imma naf li huwa
d-direttur ta’ the New Wales Ministry u qal hekk, għaliex
il-konferenza stampa tiegħi dehret pink news u ra minn hemmhekk. U
fost affarijiet oħra fejn ikkritika x’qalet il-Knisja, imma dik
mhux se nidħol fiha jien, qal :
“The
bill is currently being debated by the nation’s parliament which is
also considering a bill to outlaw homofobic discrimination. When
the civil union bill was introduced this week, Malta’Equality
Minister Helena Dalli spoke words taht sound more like Pope’s
Francis message than the bishop statement did. And he reported
Dalli’s commented ......
Dan
ħa l-quotation fejn jien fil-konferenza stampa għedt: We
are peeple before we are straight, gay, black, white or red. We have
to move toward society that chance discrimination and everyone enjoys
rights to live a happy life.
Jiġifieri bl-iktar mod sempliċi u dan il-persuna għoġbu jgħid
li l-messaġġ li qed nagħti jien huwa iktar in line ma’ dak li
qed jgħid l-Papa milli dak li qed jgħidu l-isqfijiet hawn Malta.
Jien din xi ħadd bagħatili, lil min bagħatili nirringrazzjah għax
ovvjament ma kontx rajtha imma interessanti min qed jipprova jdaħħal
fil-borma l-Knisja, qegħdin aħna nitkellmu fuq dawn id-drittijiet
li ħadd ma jista’ jiċħadhom. Jekk verament nemmnu
fil-Kristjaneżmu dawn huwa l-mod li rridu nitkellmu bi drittijiet
għal kulħadd.
Xi
ħaġa oħra li l-istess persuna bagħatitli kienet intervista li
Ariandne Massa għamlet fit-The Times 2008 fejn intervistat soru
jisimha Sister Jeanine Gramic ?? u l-intervista jisimha: The Unlikely
Rabble u meta qed titkellem u staqsewha fuq same sex union, din
wieġbet hekk u se ngħidha eżatti kif inhi kwotata hawnhekk: How
does she reconcile the argument that same sex unions are unnatural?
U qed għid din is-soru, din hija soru wkoll li taħdem f’New Wales
Ministry:
“Our
problem as human beings is that we think only one thing is natural
and anything beyond that is unnatural. We think that whate is
natural for most has to be natural for everybody and that’s not
true. These arguments are based on plumbing one’s sexual organ
fits in another. That’s riduculous. This is a very male based
theology. Sister Jeannine beleives there is a radical need for
reform and though new ideas are being pushed forward by theologians
they were being quashed by the Vatican.
Din
soru li staqsewha x’taħseb fuq is-same sex unions u li jgħidu li
mhumiex naturali u din qegħda tweġibhom li what
is natural for most does not necessary mean that it is natural for
everybody.
Dan għal min jinkwieta għaliex hawn min qed jgħidilna li se
nmorru l-infern. Tajjeb li nisimgħu kollox, naqraw kollox ħalli
jkollna perspettiva dettaljata tal-affarijiet li qegħdin nagħmlu
imma l-bażi ta’ kollox jibqa’ li nemmnu li dawn il-persuni
fis-soċjetà tagħna ma jistgħux jistennew iktar biex ikollhom
drittijiet daqs kull persuna oħra u għalkemm il-progress
għad-drittijiet ugwali mhux faċli, nemmnu li dawn il-passi għandna
nagħmluhom malajr kemm hu possibbli. Naf li se jkun hawn min
ibeżżagħna kif diġà kein hemm, naf li hemm min se jgħidilna li
bid-drittijeit li se ndaħħlu se mmorru l-infern, imma dan
il-moviment qat ma ta kas dan it-theddid għax nemmnu li qegħdin
nagħmlu xi ħaġa tajba, qegħdin naraw li l-bnedmin umani ma jkunx
hemm tal-ewwel klassi u tat-tieni klassi imma kulħadd ikollu
d-drittijiet li jixraqlu.
Aħna
kommessi li lil dawn in-nies, min qed ibeżżagħna bl-infern,
qegħdin nipprovaw inneħħu lil dawn in-nies mill-infern. Meta
kellmitni Joanne Cassar, qaltli li għaddewha mill-infern. Meta
ċemplitli dik il-mara li għandha t-tifel transgender u m’għandhiex
flus biex tagħmilu l-operazzjoni qaltli li huam jgħixu fl-infern.
L-infern f’din id-dinja qiegħed u aħna qegħdin nagħmluh, huma
diġà jkollhom l-infern tagħhom, ejja ma nkomplux nagħmlulhom
iktar jaħraq dan l-infern.
Irrid
nieħu fti ħin biex nidħol fil-liġi li qed nipproponi u din
il-liġi tikkonċerna primarjament imma mhux neċessarjament persuni
LGBTI imma persuni li twieldu ħielsa bħal kull persuna oħra
fis-soċjetà u lig ħandhom dritt għall-ugwaljanza u d-drittijeit u
d-dinjità għax huma bnedmin. Meta fil-passat inkitbu liġijiet li
jitkellmu dwar id-drittijeit taċ-ċittadini ta’ pajjiżna, dawn
inkitbu mingħajr ma ġew ikkonsidrati persuni LGBTI, ġew miktuba
mingħajr ma ġew ikkonsidrati persuni b’diżabilità, tfal jew
minoranzi oħra fil-pajjiż u nirrepeti li aħna nemmnu li dawn
il-persuni kollha għandhom ikollhom l-istess drittijiet għax dawn
huma lkoll bnedmin bħalna. Illum, li se nkunu qegħdin nagħmlu
huwa li se nwessgħu d-drittijeit li diġà ħafna bnedmin għandhom
biex dawn jitgawdew minn iktar setturi tas-soċjetà kollha.
M’aħniex se nkunu qegħdin nivvintaw xi set ta’ drittijeit ġodda
jew speċjali, m’aħniex nivvintaw xi affarijiet ta’ barra minn
hawn. Imbagħad, minn dak li smajt ilbieraħ li n-naħa l-oħra se
jagħmlu xi emendi, nistaqsi liema huma dawk id-drittijiet li
l-oppożizjzoni trid tneħħi minn dawn id-drittijiet li qed
nippreżentaw aħna. Nistenna li tgħidilna liema huma dawk
id-drittijiet li l-oppożizjzoni trid tnaqqas lil min se juża din
il-liġi għax qalu li se jippreżentaw xi emendi. Liema huma dawk
id-drittijiet li kull persuna li qiegħda fin-naħa tla-oppożizzjoni
trid tneħħi minn din il-liġi li qegħdin nippreżentaw illum.
Aħna
nemmnu fl-ugwaljanza mingħajr ekwivoku, qegħdin ngħidu li ladarba
koppja tirreġistra unjoni ċivili din għandha jkollha l-effetti u
konsegwenzi kollha li jikkorrespondu għal kapitlu 255 tal-liġijeit
ta’ Malta. Dan ifisser li kull koppja li tidħol f’unjoni ċivili
se jkollha dawn l-istess dritijiet. Għaldaqstant se tispiċċa
d-diskriminazzjoni kolha li kienet teżisti sal-lum ibbażata fuq
l-orjentazzjoni sesswali tal-individwi f’koppja. Jekk
l-oppożizjzoni trid iddaħħal verament klawsola fil-Kostituzzjoni
biex tneħħi d-diskriminazzjoni li jgħixu ta’ kuljum persuni
LGBTI, kif imbagħad tgħid li trid tnaqqas minn din il-liġi? Ma
nistax nifhem. Ilbieraħ, il-Kap tal-Oppożizzjoni, qal li dan huwa
pass importanti u storiku imma fl-istess waqt qal li din il-liġi,
jekk ikkwotawh sew, subject to correction jekk ma kienx rapportat
tajjeb għax kemm-il darba tiġri din, filli qal li dan huwa pass
storiku imma fl-istess waqt qalilna li din il-liġi toħloq
konfużjoni. Iddeċiedu, dan huwa pass importanti u storiku jew pass
ta’ konfużjoni? L-Onor. Simon busuttil li qed jgħidilna
konfużjoni, l-espert legali fuq drittijiet tal-bniedem li kiteb din
il-liġi u li hu u sħabu fuq il-kunsill konsultattiv qal:
“I am
very happy with the resulting Bill. It is as close to what we wanted
as the government would accept.”
Kuntent
ħafna bir-riżultat ta’ din il-liġi, hija l-iktar viċin ta’
dak li xtaqna u dak li l-gvern aċċetta. Dan x’qed jgħid
l-espert, Dr Neal Falzon, li huwa gay ukoll, li għadu kif iżżewweġ
u nifirħulu imma l-Onor. Simon Busuttil qalilna konfużjoni.
L-Onor. Simon Busuttil qed jgħid konfużjoni, u Dr Neal Falzon li
naħseb jaf xi ħaġa f’dan is-settur qed jgħidilna:
“I am
very happy with the resulting Bill, it is as close to what we wanted
as the government woudl accept.”
Dan
huwa t-taħwid li hemm fin-naħa l-oħra u għalhekk bdew jgħidu
mgħaġġla u mhux mgħaġġla. Għandkom 80 siegħa, iktar minn 80
siegħa, fejn hi mgħaġġla? Issa qed jgħidilna pass importanti,
imbagħad qalilna konfużjoni. L-espert qed jgħidilna li hu kuntent
ħafna bir-riżutlat ta’ din il-liġi. Dawn x’inhuma dawn
l-affarijiet? C’è qual cosa che non va.
Din
hija l-istess persuna li fasslet liġi oħra importanti, qed
nirreferi ta’ Dr Neal Falzon, dwar l-identità tal-ġeneru.
Il-liġi tal-identità tal-ġeneru kitibha l-istess persuna, Dr Neal
Falzon, imma għahda ma resqitx biex tiġi għad-diskussjoni f’dan
il-Parlament. Il-Kapt al-Oppożizzjoni qed jgħidilna li jaf iżjed,
la qed jgħidilna konfużjoni, minn avukat li l-issues LGBT huma
parti minn ħajtu, mil-esperjenza tiegħu, minn kif jgħix apparti
l-legal training tiegħu, expert in human rights, l-esperjenza
personali tiegħu imma l-Onor. Simon Busuttil qed jgħidilna li dan
għamlilna konfużjoni. Jaf iżjed minnu, j’Alla! Possibbli li
l-Kap tal-Oppożizzjoni għadu daqshekk maqtugħ min-nies? Dan mhux
suppost qabel l-elezzjoni kein delegat speċjali biex jiltaqa’
man-nies fil-kċejjen tagħhom? Ara, fil-“Malta Right Now”:
“Il-Prim
Ministru ħabbar li ħatar lil Simon Busuttil bħala delegat speċjali
biex permezz tal-istruttura tal-AZAD jorganizza numru ta’ laqgħat
ma’ struturi…”
He
has lost touch completely.
Suppost kein qed jagħmel dan l-eżerċizju. Waqaf jagħmlu dan
l-eżerċizju? Ara, aħna, ftaħna l-Ministeru tagħna
għaċ-ċittadini, għal NGOs, immorru fil-komunità, jiġu għandna
u rridridna liġi li tirrifletti l-ħteġijiet tan-nies u min jaf
iżjed mill-ħteġijiet tan-nies, minn dawk li qegħdin jgħixu f’din
il-komunità, minn dawk li huma esperti fid-drittijeit umani, minn
dawk li wħud minnhom jgħixu din ir-realtà? Dak huwa l-kuntatt
man-nies, meta tkun delegat speċjali ma tant naħseb li mar
fil-kċejjen għax kieku dawn l-affarijeit li qed ngħid illum jafhom
l-Onor. Simon Busuttil u ma jiġix jgħid din hiaj konfużjoni. Issa
naraw x’se jgħid. Għalija, qed jgħidlu, Dr Neal Falzon, inti ma
tifhem xejn għax inti konfużjoni ktibt. Hekk qed jgħidlu.
L-Onor.
Simon Busuttil qal ukoll li l-PN fil-gvern kellu liġi li proponiha
fil-Parlament u kienet bdiet tiġi diskussa imma ma laħaqx ittieħed
vot dwarha. Dażgur għax għamlu sena u nofs mingħajr ma jressqu
liġi għax beżgħu jieħdu vot, imbaħgad lilna qed jgħidulna li
qed ngħaġġlu. Forsi għalhekk għax għax wara sena u nofs ma
jagħmlu xejn, aħna li għaddejna dawn il-liġijiet kolha, issa qed
jgħidulna li qegħdin ngħaġġlu imma fuq din il-liġi li kien
ressaq il-gvern preċedenti, nerġa’ nikkwota l-istess espert, Dr
Neal Falzon, u tkellem nhar il-Ħadd fuq din il-liġi li l-Onor.
Simon Busuttil qed jgħid li ressqu waħda, m’għaddewhiex għax ma
laħqux ħadu vot. Ma setgħux jieħdu vot fuqha mhux għax ma
laħqux imam that’s another story. X’qal l-espert Neal Falzon
fuq il-liġi li qed jiftaħar biha l-Onor. Simon Busuttil? Dan qal
hekk:
“The
problem was that the law lumped same sex relations with other forms
of relationships that have nothing to do with marriage at all.
Falzon points out, personally, I found it offensive…”
Offensive
qed jgħidilha l-liġi li qed jiftaħar biha l-Onor. Simon Busuttil!
“Personally,
I found it offensive that the government would attempt to recognise
same sex relationships based on intimacy and love with other forms of
families including brothers and sisters or other family members
living under the same roof. Besides, the two issues needed to be
addressed independently of each other. Yes, there was need for
regulationof non typical family models but it is not the same need as
the need for full marriage equality, the two issues are not
interchangeable.”
Dan
qed jgħid li l-Bill li ressaq il-Gvern Nazzjonalista li qed jiftaħar
bih l-Onor. Simon Busutil, kein offensive, jiġifieri biex meta
nitkellmu ma naħsbux li qegħdin nitkellmu mat-tfal.
Għalhekk,
ngħid li dak li wegħidna, qegħdin inwettquh. Ressaqna dan
l-Abbozz ta’ Liġi dwar l-Unjoni Ċivili, fl-istess waqt, bħalissa,
l-NCPE qegħdin jaħdmu fuq Abbozz ta’ Liġi dwar il-koabitazzjoni
għax nafu li dik hija realtà oħra, nafu li għandna nies li
qegħdin jgħixu flimkien mingħajr ebda protezzjoni legali imma dik
it’s a different kettle of fish altogether u għalhekk Dr Neal
Falzon qallhom this is offensive. Kif titfa’ fl-istess borma
s-same sex mal-aħwa u ma’ koppji oħrajn? Dawn kawlata sħiħa
għamlu u għalhekk aħna, għax nafu li hemm bżonn li jkun hemm
qafas legali għal min jikkoabita, qegħdin naħdmu fuq dan l-Abbozz
ta’ Liġi dwar il-koabitazzjoni li huwa importanti li jersaq f’dan
il-Parlament sabiex dawk li ma jridux jidħlu f’unjoni ċivili,
ikollhom qafas legali għar-relazzjoni tagħhom.
Qed
ngħidu li qegħdin indaħlu din il-liġi ta’ unjoni ċivili li
tagħti ugwaljanza, dan ifisser li meta koppja, pereżempju, ikollha
dar matrimonjali tagħha, din tkun tista’ tinbigħ jew tinkera
bl-approvazzjoni taż-żewġ individwi, capital gains ma titħallasx
f’każ li xi proprjetà tingħat amingħand sieħeb fil-koppja
lill-ieħor, ikun hemm l-għażla għal koppja li jagħżlu bejn
il-komunjoni tal-akkwisti dik magħrufa bħala l-CORSA kif ukoll
is-separazzjoni tal-assi. Imsieħba f’unjoni ċivili jistgħu
jagħmlu testment unità carta bħal fiż-żwieġ, is-sieħeb jew
it-tfal tal-koppja ikunu eliġibbli għal leġitima fil-każ
tal-mewt. Meta wieħed mill-imsieħba jmut mingħajr testment, nofs
l-assi jmorru għand is-sieħeb jew sieħba l-oħra u n-nofs l-ieħor
imur għand it-tfal, jekk il-koppj ajkollha t-tfal. Is-sieħeb
tal-assenti barra minn dak li jkun imisshom bis-saħħa tal-kitba
taż-żwieġ jew b’wirt jew jew titolu ieħor skont il-liġi
jistgħu f’każ ta’ bżonn jitolbu li tiġi mogħddija lilhom
somma għal manteniment meqjusa skont il-kondizzjoni tal-familja u
l-ammont tla-assi tal-assenti. Kuntratt ta’ bejgħ bejn l-imsieħba
jkun null ħlief f’każi eċċezzjonali. Dawn huma kollha
drittijeit li, illum, koppja li ilhom jgħixu flimkien jew se jibdew
jgħixu flimkien għax huma tal-istess sess u ma jistgħux jidħlu
f’dan il-qafas legali, ma kellhomx drittijiet għalihom. Fuq dan
qegħdin nitkellmu meta nsemmu drittijiet. Li tista’ tidħol
għall-assigurazzjoni fuq il-ħajja individwalment jew bħala koppja,
l-armel jew l-armla fejn is-sieħeb ikun issodisfa l-kondizzjonijiet
tal-kontribuzzjonijiet ikun eliġibbli għal pensjoni tar-romol,
l-ebda dazju m’g=ħandu jitħallas fuq il-qsiem tal-proprjetà
f’każ ta’ separazzjoni, il-koppja f’unjoni ċivili jistgħu
jagħżlu li jħallsu t-taxxa ta’ dħul flimkien. Koppja f’unjoni
ċivili tkun tista’ tagħmel użu minn skemi offruti mill-Awtorità
tad-Djar, ħaddiema jkollhom id-dritt għal leave urġenti
tal-familja f’każi ta’ inċident lill-membru tal-familja
immedjata, mard fuq membru tal-familja immedjata jew it-twelid jew
mewt ta’ membru tal-familja immedjata. L-ebda mill-persuni
f’unjoni ċivili ma jsitgħu jikkuntrattaw żwieġ jew unjoni
ċivili ieħor, jekk dan isir jitqis bħala att kriminali, att
kriminali fuq sieħeb fuq ieħor jitqis bħala agrivated circumstance
taħt il-Kodiċi Kriminali meta dan l-att ikun sforzat ta’
prostituzzjoni, stupru, jew attakk indiċenti. Il-liġijiet dwar
il-vjolenza domestika japplikaw għal koppji f’unjoni ċivili u
l-familji tagħhom. Jekk sie=ħeb fil-koppja jkun qiegħed il-ħabs,
ikollu l-istess dritijiet familjari bħal priġunieri miżżewġa.
L-imsieħba barranin ta’ persuna Maltija f’unjoni ċivili jkollu
dritt għar-residenza f’Malta u d-dritt ta’ ċittadinanza wara
ħames snin ta’ unjoni ċivili. Imsieħba f’unjoni ċivili
jistgħu jiġu midfuna fil-qabar tas-sieħeb tagħhom. Koppja
f’unjoni ċivili … Tgħid, dawn l-affarijiet għalfejn qed
isemmihom? Għalina dawn huma affarijiet, drittijiet normali imam
nies li ilhom f’relazzjoni għax huma tla-istess sess dawn
l-affarijiet lanqas biss joħolmuhom.
Koppja
f’unjoni ċivili, jekk tissodisfa l-kriterji tal-addozzjoni
fl-aħjar interess tat-tarbija, tista’ tibda tagħmel dan bħala
koppja u mhux iktar bħala persuna single. Naf li l-kwestjoni
tal-addozzjoni hija waħda delikata u għalhekk ħallejtha
għall-aħħar u aħna kommessi li dejjem jiġi mħares l-aħjar
interess tat-tfal, huwa dak li qed taħgmel din il-liġi. Aħna ma
nemmnux li kull adult għandu dritt li jaddotta iżda nemmnu li kull
tifel u kull tifla għandhom id-dritt li jitrabbew f’familja
b’imħabba. Fuq dan il-każ, kien hemm qbil tal-ex-prim ministru
Dr Gonzi meta fti qabel l-elezzjoni, f’Jannar li għadda, meta
staqsewh, fil-fatt il-feature ta’ “The Times” kien “Consensus
over gay adoption welcomed”
imbagħad:
“In
all cases the child is paramount, Prime Minister Lawrence Gonzi
yesterday echoed Dr Muscat’s view . His spokesman said, the Prime
Minister confirms that the important thing is for experts to confirm
the child will have a loving and caring family irrespective of the
adoptive parents sexual orientation. In all cases the best interest
of the child remain paramount.”
Dak
li qed jgħid Dr Lawrence Gonzi, li kien qed jgħid Dr Muscat qabel
l-elezzjoni, huwa dak li qegħdin ngħidu f’din il-liġi.
Nirrepeti li l-addozzjoni mhuwiex id-dritt tal-adulti, la huwa dirtt
tal-eterosesswali u lanqas id-dritt tal-adulti omosesswali,
l-adoptions board qabel kull addozzjoni jara li dak jew dik
l-individwu li se jaddotta jew dik il-koppja li se taddotta għandha
il-kwalitajiet biex ittella’ l-ulied b’mod tajjeb.
Fil-fatt,
b’din il-liġi se nkunu qegħdin nissikkaw l-iskrutinju fuq min
jaddotta għax, s’issa, persuna single u li hija gay ukoll tista’
taddotta. Mela, il-board qed jiskrutinja persuna single li din
tista’ tkun, eventwalment, f’relazzjoni wkoll. Il-board ikun
evalwa persuna waħda, nofs dik il-koppja. Bil-liġi, kif inhi lum,
se nissikkaw għax il-koppja f’unjoni ċivili se jmorru t-tnejn
għall-iskrutinju allura jekk hemm xi ħaġa ħażina f’xi ħadd
minnhom, dawn se jgħidulhom li ma jistgħux jaddottaw imma f’każ
kif qiegħda llum li tmur taddotta persuna single, ma nafux x’hemm
id-dar jew x’se jkun hemm id-dar u tista’ dik il-persuna għandha
xi ħaġa li ma jkunx tajjeb għal dik it-tifla jew dak it-ifel li
tkun qed tgħix f’dawk iċ-ċirkostanzi u allura kieku l-board
kienu jafu, ma kenux jagħtu dik l-addozzjoni lil dik il-ersuna
single. B’dak li qegħdin ngħidu huwa li, illum, għall-iskrutinju
se jmorru ż-żewġ partijiet f’dik ir-relazzjoni, f’dik
il-koppja li għandha l-unjoni ċivili u allura l-iskrutinju se jkun
qiegħed jiżdid fejn tidħol l-addozzjoni għax se jkunu
skrutinizzati t-tnejn u mhux persuna wħada.
Hemm
ħafna studji u fis-social science jkollok studji li kultant jagħtuk
riżultat mod, imbagħad oħrajn jagħtuk riżultat ieħor, li ġibt
miegħi huwa ġabra ta’ studji. Din hija debateable, hawn min
jgħidlek aħjar, hawn min jgħidlek agħar, hawn min jgħidlek
l-importanti l-imħabba għax tista’ tkun ma’ koppja
etterosesswali u dawn ikunu jitqatlu kuljum jew jixorbu jew jieħdu
drogi, imbaħgad tista’ tkun familja omosesswali li ma jkunux hekk
bħalma tista’ tkun familja omosesswali li jkunu jitqatlu u jixorbu
u jieħdu d-drogi u familja etterosesswali li ma jkunux hekk.
Għalhekk, il-board jara kull każ u għandu l-kriterji fuq kif
jagħti l-addozzjonijiet. Ma tistax tiġġeneralizza u tgħid
l-aħjar fejn ikunu ma’ koppja etterosesswali jew l-aħjar fejn
ikunu ma’ koppja … Aħna nkomplu nistudjaw u naraw x’hemm imma
għal kull studju li hemm li jgħidlek tajjeb li tt-fal jittellgħu
f’dawn il-households, ikollok studju ieħor li jgħidlek mhux
tajjeb. Rajt studju li ġabar bosta studji, l-American Academy of
Peadiatrics, it’s a technical report promoting the well being of
children whose parents are gay or lesbian. Hawnhekk qed jgħid li:
“Exclusive
data available for more than 30 years of research reveal that
children raised by gay and lesbian parents have demonstrated
resiliance with regard to social, psychological and sexual health
despite economic and legal desparaties and social stigma. Many
studies …”
Kif
għedt, dan huwa ġabra ta’ studji, meta jgħid l-istigma hija
l-istigma li noħolqu aħna minn dawk li ddeċidew li n-neis gay huma
differenti
“Many
studies have demonstrated that children’s well being is effected
much more by their relationships with their parents, their parents
sense of competence and security and the presence of social and
economic support for the family rather than by the gender or the
sexual orientation of their parents.”
Din
il-ġabra ta’ papers fejn studjaw tfal imrobbijin ma’ koppji
etterosesswali u qed jitkellem fuq over 30 years of research u qed
jgħid li l-well being tat-fal huwa iktar affettwat mir-relazzjoni
bejn il-ġenituri, is-sens ta’ kompetenza u ta’ security li
gaħndhom il-ġenituri taħghom, il-preżenza ta’ social and
economic support for the family milli mis-sexual
orientation
tal-ġenituri. Studju ieħor li ltqajt miegħu jitkellem ukoll fuq
li l-istruttura tal-familja timpatta inqas mir-relazzjoni li jkun
hemm.
“In
conclusion, the results of this study po8int to family processes as
being more clearly associated than family structure with positive
outcomes for parents and children in adoptive families.”
Il-proċess
jaffettwa iktar milli l-istrutura tal-familja, milli jekk hijiex
familja etterosesswali jew familja omosesswali. Naf li hemm studji
oħrajn li jgħidu mod ieħor imma semmejt u kwotajt dan għax huwa
technical report, huwa ġabra ta’ papers li saru fuq dan iss-uġġett
u li jikkonkludu li children’s well being is affected much more by
their relastionships with their parents, their parents sense of
competence and security and the presence of social and economic
support for the family than by the gender or the sexual orientation
of their parents. Ma nippreġudikawx u nħallu f’idejn il-board
tal-addozzjoni li meta tmur koppja f’unjoni ċivili biex taddotta,
din tkun tista’ tagħmel ix-xogħol tagħha bħalma llum tagħmel
ix-xogħol tagħha meta persuna single li hija gay tmur biex
taddotta.
Il-liġi
li qegħdin inressqu tistipula li żewġ persuni anke tal-istess sess
li kuntrattaw żwieġ ċivili barra minn Malta jiġu rikonoxxuti
bħala koppja miżżewġa f’pajjiżna wkoll. Irrid ngħid li, kif
sememjt fil-bidu, kuntenta ħafna li qed inressaq din il-liġi u
għada filgħodu rrid inqum f’pajjiż fejn l-ebda bniedem ma jkun
diskriminat. Dak li ilna għal ħafna snin sħaħ nieħdu for
granted, illum hemm settur, se jkun hemm settur ieħor fis-soċjetà
li tista’ tibda tieħu dawn id-drittijiet ukoll. Għadni ma nistax
nifhem kif dan il-pajjiż kellu jibqa’ jgħaddi lil dawn in-nies
minn dan l-infern, biex nuża l-metafora li qed tintuża anke sa din
is-sena, sas-sena 2013. Nieħu gost nisma’ li l-oppożizjzoni se
tgħid li se tkun favur dan l-~Abbozz ta’ Liġi li proponejna imma
ninkwieta li xorta qed jibqgħu jdaħlu d-dubju u għalhekk qed
nistaqsihom: liema minn dawn id-drittijiet li qegħdin nagħtu intom
se tneħħu minn din il-liġi? Għidulna liema huma.
Il-Kapt
al-Oppożizzjoni, fuq it-television, qal li dawn l-emendi li se
jitressqu se jkunu u nikkwota kif ġie kwotat hu:
“Emendi
biex turi li hemm differenza bejn żwieġ u unjoni ċivili għax
il-fehma tal-PN hemm differenza.”
Mela,
jgħidulna x’inhi din id-differenza u x’ma jridux jagħtu li
għandhom in-nies miżewġin, x’ma jridux jagħtu lill-koppji
f’unjoni ċivili. Kif għedt, ninkwieta meta nara l-Partit
Nazzjonalista jitkellem b’dan il-mod dwar l-ugwaljanza. Ninkwieta
wkoll għax nafu minn fejn ġej il-PN. Fl-1973, kull Membru tal-PN
kien ivvota kontra d-dikriminalizzazzjoni tal-omossesswalità
f’Malta. Ftit tas-snin ilu, fl- 2002, Malta bidlet il-liġi
għax-xogħol minħabba s-sħubija tagħna fl-Unjoni Ewropea.
L-Employment and Industrial Relations Act bdiet tgħid li ma tistax
issir diskriminazzjoni fuq il-post tax-xogħol ibbażata fuq
il-ġeneru, ir-reliġjon u r-razza tal-persuna. Taf x’ħallew
barra? Ħallew barra l-orjentazzjoni sesswali. Il-Ministru,
dakinhar Lawrence Gonzi, kien irrifjuta li jdaħħalha
l-orjentazzjoni sesswali u għalhekk ngħid nitħassew nisma’ dan
id-diskors għax qisu għadhom qed iġorru dak il-baggage, ħallew
barra l-orjentazzjoni sesswali. Dakinhar, il-Ministru Lawrence
Gonzi, kien irrifjuta li jdaħħalha u ġiet informata l-Kummissjoni
Ewropea u Malta ġiet sforzata ddaħħal l-orjentazzjoni sesswali.
Kellha tkun sforzata, apparti li rridu ngħidu wkoll il-liġi
tal-ugwaljanza, niftakar meta l-aħħar Gvern Laburista kien
Abbozzaha, imbagħad ma laħaqx għaddiha, imbagħad kein baqa’
jittratjeni sakemm l-Unjoni Ewropea qaltlu li dik irid iressaqha
bħala parti mill-accession, jiġiieri anke fl-ugwaljanza kien hemm
it-tkaxkir tas-saqajn. Fl-2006, iż-żewġ Membri Parlamentari
Ewropej Nazzjonalisti David Casa u u l-Kap tal-Oppożizjzoni tal-lum
Simon Busuttil ivvotaw kontra riżoluzzjoni tal-Parlament Ewropew li
tikkkundanna l-vjolenza u l-qtil ta’ persuni omosesswali. Fl-2006,
l-istess żewġ Membri Parlamentari Ewropej li jinkludu l-Kap
tal-Oppożizzjoni tal-lum, Simon Busuttil, asstjenew fuq vot li kein
jikkundanna vjolenza omofobika fl-Ewropa. Fl-2007, il-Kap
tal-Oppożizzjoni Simon Busutil, iffirma petizzjoni biex ma tiġix
diskussa r-riżoluzzjoni dwar l-omofobija fil-Parlament Ewropew.
Wara i xorta ġiet diskussa fil-Parlament Ewropew kemm David Casa u
Simon Busuttil astjenew mill-vot. Il-Partit Nazzjonalista kien ilu
iwiegħed liġi tal-koabitazzjoni mill-1998. Il-wegħda baqgħet
qatt ma twettqet. Mhux biss qatt ma twettqet, però għadni kif
ikwotajt x’qal espert f’dan il-qasam fuq il-liġi
tal-koabitazzjoni, li qal li kienet offiża din il-liġi. Però,
kienu ilhom iwegħduha mill-1998. Din hija t-track
record Sur
President. Waqt id-dibattitu dwar ir-riforma tal-liġi tal-kera, Dr
Tonio Borg, dak iż-żmien kien Ministru, kien qal li koppji
tal-istess sess ma kienux jitqiesu eleġibbli. Kien qal:
“Hekk
jonqosna issa, is-sid tal-kera ikollu jitqanna bihom.”
Hekk
iħarsu lejn in-nies lesbians,
gays, trans, bisexual e intersex (LGTBI)
Sur President, tan-naħa l-oħra. Allura ma niskantax li hemm dan
it-tfixkil kollu bejniethom, u qed jgħidulna: isma’, qegħdin
tgħaġġlu, dan huwa pass storiku, imbagħad jgħidulna din
konfużjoni ... Hemm ħafna konfużjoniji fil-moħħ tagħhom!
Meta tisma’ dawn l-affarijiet ... Dan Simon Busuttil, il-Kap
tal-Oppożizzjoni! Lista sħiħa hawnhekk ta’ affarijiet li għamel
li meta qed isiru dawn il-voti, eċċ, jastjeni, ma jmurx, jivvota
kontra. Din hija r-realtà Sur President. Min irid imexxi dawn
l-affarijiet ‘l quddiem ma jagħmilx dawn l-affarijiet! Fl-2011,
meta kien mistoqsi dwar il-fatt li familji Maltin lesbians,
gays, trans, bisexual e intersex persons,
li jgħixu barra, meta jiġu Malta dawn jitilfu d-drittijiet tagħhom,
niftakru jien lill-Eks Ministru tal-Ġustizzja l-Onor. Carmelo Mifsud
Bonnici jgħid li dawn il-familji jmorru kontra l-public
policy
ta’ Malta! Dan qiegħed on
record!
Fl-istess sena l-Eks Prim Ministru Lawrence Gonzi kien qal
lill-moviment ta’ Kana li l-familja hi bbażata biss bejn raġel u
mara. Dan nafu li għandna ħafna forom ta’ familji u assolutament
mhuwiex li l-familja biss bejn raġel u mara! Dan, meta kien jaf
ukoll, Dr Gonzi, li l-Qorti tad-Drittijiet tal-Bniedem kienet qalet
ċar li anke koppja tal-istess sess hija familja! Dan kollu jafu, u
naħseb li jkunu jafuhom dawn l-affarijiet, imma for
local consumption,
għal hawnhekk jiġu jgħidulna dawn l-affarijiet. Intant, anke meta
ħabbar il-liġi tal-koabitazzjoni, l-Eks Ministru Chris Said kien
qal li koppji lesbians,
gays, bisexual,
trans
mhumiex familji. Dan huwa s-Segretarju Ġenerali; mela qed nitkellmu
l-Kap tal-Partit Nazzjonalista, s-Segretarju Ġenerali tal-Partit
Nazzjonalista. Allura ma niskantax jien li jibdew jgħidu: għax
irridu nnaqqsu milli hemm u ma tatux kollox, u mhux dan, u
konfużjoni, u f’daqqa waħda ibagħad jgħidu li din hija storika
... Sadly
Sur President, ngħid li dan huwa t-track
record
tal-Partit Nazzjonalista dwar id-drittijiet ta’ persuni lesbians,
gays, trans, bisexual e intersex persons!
Din hija l-istorja ta’ pajjiżna kif inhi mitkuba. Kollox qiegħed
mitkub u ħadd ma jista’ jinnegah. Nispera li l-Partit
Nazzjonalista din id-darba vera qiegħed on
board
fuq dawn l-issues
daqstant
serji, li jaffetwaw il-ħajja vera ta’ minoranza ta’ nies. Anke
kieku kienu għall-persuna waħda, aħna rridu li kull persuna tilħaq
il-milja tagħha, tkun kuntenta b’ħajjitha! Kif tgħid
il-Kostituzzjoni Amerikana in
persuit of happiness!
Kemm qed nagħtuhom ferħ lil dawn in-nies? Lista sħiħa,
tal-mistħija, tal-Kap tal-Oppożizzjoni fejn qed tara dawn
l-affarijiet; u issa, jiġi jitkellem u jgħid lilna li għamilna
liġi, kitbuha l-esperti f’dan il-qasam u jiġi jgħidilna:
konfużjoni? Imbagħad, jiġi jsemmi l-liġi tagħhom
tal-koabitazzjoni; li kienet ħallata ballata ta’ kollox flimkien?
Ejja nkunu serji! Fl-interess ta’ dawn in-nies! U verament nimxu
‘l quddiem u nagħtu d-drittijiet lil kull min għad m’għandux!
Il-liġi
Sur President, wegħdniha fil-manifest elettorali u għamilniha.
Nixtieq li tgħaddi minn din il-Kamra bl-iktar mod seren ħalli bħala
politiċi nagħtu messaġġ ċar lill-pajjiż biex flimkien ngħidu
li aħna vera pajjiż favur l-ugwaljanza. Mhux bil-kliem biss, imma
konkretament! Aħna, eżatti kif kellna l-poter politiku f’idejna,
eżatt kif kellna s-seta’ li nbiddlu l-affarijiet għal dawn
in-nies, from
day one,
jien l-ewwel ħaġa li ressaqt fil-Kabinett kienet li nilħqu out
of court settlement fuq
il-każ ta’ Joanne Cassar, fl-ewwel Kabinett! U veru ħadt pjeċir
meta mingħajr diskussjoni ta’ xejn, il-ministri kollha flimkien
mal-Prim Ministru qaluli: mexxi Hel, għax ilha tbagħti dik il-mara!
Lanqas biss diskussjoni ma kellna! Ressaqtha u għaddiet f’ħames
minuti! Stajna, għax kellna l-poter politiku li nagħmlu
l-affarijiet konkreti, li nbiddlu l-ħajja tan-nies verament; li
ntejjbu l-ħajja tan-nies. Ma komplejniex ngħaddu mill-passjoni li
kienet għaddejja; mill-flus li kienet qed tonfoq; ma ħallejnihiex
tittirufna ruħha ġol-Qorti Ewropea; ġibniha ‘l hawn u għidnilha:
ejja ħa nilħqu ftehim miegħek għax inti ma ħaqqekx hekk! Imma
n-naħa l-oħra, meta kellhom il-poter li jagħmlu xi ħaġa, messħu
saqajhom fiha, messħu saqajhom f’Joanne Cassar; messħu saqajhom
fil-liġi tal-identità tal-ġeneru u ħallewha fuq l-ixkaffa! Din
hija r-realtà! Dawn huma l-affarijiet, id-differenza bejn meta
għandek il-poter li konkretament tista’ tagħmel xi ħaġa inti,
biex imbagħad, minflok ma tagħmlu, tkompli tarraqqhom l-affarijiet!
Jien nixtieq li ngħix f’soċjetà fejn lanqas ikun hemm bżonn li
ndaħħlu iktar libertajiet ċivili, għax kulħadd ikun trattat
l-istess! Jien nixtieq li la womens’
day ma
jkollna, la sections
tal-
lesbians, gays, trans, bisexual e intersex persons,
għaliex tant kulħadd ikun sar jirrispetta d-drittijiet ta’
xulxien, li ma jkunx hemm għalfejn niġbdu l-attenzjoni, ma jkunx
hemm għalfejn naħdmu wisq iżjed għal dak is-settur, jew
għall-ieħor, għax kulħadd ikollu d-drittijiet li għandu kulħadd.
Hemmhekk verament inkunu nistgħu ngħidu li wasalna, li m’għandniex
bżonn nitkellmu fuq drittijiet tan-nisa, li ma jkollniex bżonn
nitkellmu fuq drittijiet tal-lesbians,
gays, trans, bisexual e intersex persons,
li ma jkollniex bżonn nitkellmu fuq drittijiet ta’ nies bi
bżonnijiet speċjali; għax is-soċjetà tagħna tant tkun kibret u
fetħet moħħha u fehemet li kulħadd għandu dawn id-drittijiet, li
ma jkunx hemm għalfejn insemmuhom, għax kulħadd ikun qiegħed
jgħix ħajtu bil-mod li jidhirlu hu, ovvjament mingħajr ma tagħmel
ħsara lil ħaddieħor, bil-mod li inti tħossok ferħana; li inti
tħossok fullfilled;
li
inti tħossok qed tilħaq l-aspirazzjonijiet tiegħek mingħajr ma
tkun imxekkel għax m’għandikx dak id-dritt u għax m’hemmx dik
il-liġi! L’hemmhekk irridu naslu, fejn ma nibqawx niġbdu
l-attenzjoni fuq il-minoranzi, għax ma jkollniex għalfejn niġbdu
din l-attenzjoni, għax ikollhom id-drittijiet kollha tagħhom.
Irridu naħdmu biex intellgħu soċjetà fejn uliedna lanqas ikollhom
għalfejn jiddiskutu d-diversità għax jarawha bħala ħaġa
naturali, bħala ħaġa normali, li jkollok id-diversità fis-soċjetà
tiegħek. Is-soċjetà ma tinbidilx permess biss tal-liġijiet biss.
Kif dejjem ngħid, huwa inutli li nagħmlu l-liġijiet u nieqfu
hemm. Għandna bżonn bidla kbira fl-atteġġjament, fil-kultura,
fil-mod ta’ kif inħarsu lejn xulxien! Dik hija l-isfida issa
għalina, li la darba għandna l-liġi iffirmata u lesta u tista’
tiġi enforced,
inkomplu naħdmu fuq l-edukazzjoni ta’ dan il-pajjiż fejn tidħol
l-inklużività, d-diversità, fejn jidħlu realtajiet differenti ta’
kull persuna, ta’ kull familja. Din is-soċjetà għalhekk
inbiddluha permezz li l-familji tagħna wkoll ngħallmuhom u nħallu
l-viżibilità tad-diversità. Huwa inutli li ngħallmu lit-tfal
fl-iskola u nħarrġuhom fuq d-diversità jekk meta mmorru d-dar,
imbagħad, it’s
undone,
għax fil-familja jieħdu eżempju ieħor.
Irid
ikun hemm kumplimentalità bejn dak li nagħmlu fl-iskejjel, bejn dak
li tgħallem il-media
u l-mod li nagħlmu bil-mod infurmali fil-familji tagħna. Imbagħad,
l-eżerċizzju irid ikun fuq diversi livelli. Imma l-ewwel irid
nifhmu aħna x’irridu; irridu nifhmu aħna l-bidliet li rridu nġibu
f’din is-soċjetà tagħna. Bħala pajjiż, irridu nkunu kollha on
board
biex dawn il-proġetti jitwettqu. Irridu nkunu flimkien biex
nilliberaw l-imħuħ.
Nixtieq
li kif qed nitkellmu fuq dan is-suġġett ukoll, nagħmel parentisi
żgħira u nitkellem kontra r-reparative
therapy li
ċertu nies jagħmlu fuq tfal u żgħażagħ lesbians,
gays, bisexual,
trans.
Irridu
‘l quddiem nilleġiżlaw ukoll kontra din it-tip ta’ terapija
sfurzata fuq persuni lesbians,
gays, bisexual,
trans,
li jagħmlulhom ħsara. Għandna naċċettaw lit-tfal tagħna kif
inhuma. Jiġu ġenituri jibku jgħiduli: xi ħsara għamilnilu
lit-tifel jew lit-tifla għax pruvajna nagħmluhom in
inverted commas ħa
ngħidu, imma dan id-diskors jgħiduh huma: normali. Allura, jmorru
jagħmlulhom din ir-reparative
therapy
biex ma jibgħux gay
mingħalihom. Bħal dak li qallu: dawn it-tfal gay
għax
iridu huma! Hija realtà oħra din li rridu nindirizzaw. U nappella
Sur President lill-ġenituri li forsi llum qegħdin jisimgħu dan
id-dibattitu fil-Parlament: biex inħobbu lit-tfal tagħna, huma min
huma, huma kif inhuma u bid-diversitajiet kollha li jista’
jkollhom! Għandna nagħmlu lit-tfal tagħna li għandhom iħobbu
lilhom infushom u li aħna naċċettawhom kif inhuma u nagħtuhom
l-istess opportunitajiet bħal sħabhom.
Nikkonkludi
Sur President billi nirringrazzja bil-kbir lil dawk kollha li matul
dawn l-aħħar tlettax-il sena ma beżgħux joħorġu u juru wiċċhom,
minkejja d-diskriminazzjoni u t-tgħajjir li kienu jaqilgħu, biex
imexxu ‘l quddiem il-każijiet ta’ persuni lesbians,
gays, bisexual,
trans.
Kienu
dawn in-nies fil-bidu, meta bdew mill-bidu jiffurmaw l-MGRM, imbagħad
kien hemm għaqdiet oħra li ffurmaw biex jaħdmu f’dan il-qasam.
Kienu dawn in-nies li tawna tagħma lilna bħala nies fil-politika,
imma taw it-tama wkoll lil diversi tfal u żgħażagħ oħra biex
iħarsu ‘l quddiem, għax minkejja l-orjentazzjoni sesswali
tagħhom, huma, bl-għajnuna ta’ nies li jifhmu r-realtà tagħhom,
setgħu jirnexxu fil-ħajja, setgħu jimxu ‘l quddiem. Allura,
nirringrazzja lil dawk li kellhom il-kuraġġ li joħorġu u
jitkellmu fuq dawn ir-realtajiet. Nagħlaq biex nirringrazzja wkoll
lill-kunsill konsultattiv għad-dedikazzjoni li ħadmu biha,
għall-impenn, għall-paċenzja, għat-triq li urew lil dawk in-nies
li sal-lum għadhom moħbija għaliex irridu ngħidu lil kull persuna
f’dan il-pajjiż li għandha u jixirqilha li timxi ‘l quddiem, li
tagħmel dak kollu li hija għandha l-potenzjal li tagħmel. Dan,
tista’ tagħmlu biss meta jkollna verament soċjetà inklużżiva,
soċjetà li ma tiddiskriminax, ma tiddiskrimina kontra ħadd,
għaliex Malta tagħna lkoll. Nirringrazzjak Sur President.
No comments:
Post a Comment